Η οστεοπόρωση μέχρι τη δεκαετία του 1980 δεν αντιμετωπιζόταν ουσιαστικά από την ιατρική κοινότητα. Θεωρούνταν ως επακόλουθο της φυσικής φθοράς του οργανισμού λόγω της γήρανσης.
Ουσιαστικά πρόκειται για μία από τις πιο συχνές χρόνιες παθήσεις, η οποία προσβάλει τα οστά.
Τα οστά αποτελούνται από ένα πλέγμα αλάτων ασβεστίου και κολλαγόνου. Τα άτομα που πάσχουν από οστεοπόρωση έχουν απολέσει αυτά τα δύο στοιχεία γι’ αυτό χαρακτηρίζονται από χαμηλότερη οστική μάζα, δηλαδή από λιγότερη ποσότητα οστών και διαταραχή στη δομή τους. Ο συνδυασμός αυτός έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της αντοχής τους και ως επακόλουθο τον υψηλό κίνδυνο καταγμάτων διότι η ανθεκτικότητα τους μειώνεται αισθητά. Τα κατάγματα στα άτομα που πάσχουν από οστεοπόρωση είναι σύνηθες φαινόμενο. Προκύπτουν κυρίως στην περιοχή του καρπού, του ώμου, της σπονδυλικής στήλης και του ισχίου.
Οστεοπόρωση : Ποιους αφορά
Η οστεοπόρωση αφορά όλους τους ανθρώπους. Λανθασμένα έχει επικρατήσει ο μύθος πως η οστεοπόρωση προσβάλλει μόνο γυναίκες. Είναι γεγονός πως εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες, αυτό όμως δεν σημαίνει πως η οστεοπόρωση δεν αφορά το ανδρικό φύλο. Η οστεοπόρωση προσβάλλει κατά προσέγγιση μία στις τρεις γυναίκες και έναν στους πέντε άνδρες κυρίως μέσης ηλικίας. Στις γυναίκες παρουσιάζεται κατά την περίοδο της εμμηνόπαυσης αλλά είναι δυνατό να παρουσιαστεί και σε γυναίκες νεαρής ηλικίας εξαιτίας λήψης φαρμάκων που μειώνουν την οστική μάζα ή εξαιτίας κάποιας ασθένειας που βλάπτει την πυκνότητα των οστών. Στους άνδρες η οστεοπόρωση κάνει την εμφάνισή της συνήθως μετά την ηλικία των εξήντα πέντε ετών.
Οστεοπόρωση : Αιτίες εμφάνισης
Υψηλό κίνδυνο να εμφανίσουν οστεοπόρωση διατρέχουν οι εξής:
- Όσοι πάσχουν από ορμονικές διαταραχές (υποθυρεοειδισμός, υπερθυρεοειδισμός, κ.α.)
- Όσοι τελούν υπό χρόνια φαρμακευτική αγωγή κορτιζόνης
- Όσοι έχουν οικογενειακό ιστορικό οστεοπόρωσης – κληρονομική προδιάθεση
- Όσοι ακολουθούν δίαιτα χαμηλή σε ασβέστιο και βιταμίνη D
- Οι καπνιστές
- Οι λιποβαρείς
- Οι γυναίκες που μπαίνουν πρόωρα στην εμμηνόπαυση
- Όσοι ακολουθούν εξαντλητικές δίαιτες
- Όσοι καταναλώνουν υπερβολικές ποσότητες αλκοόλ
- Όσοι κάνουν καθιστική ζωή, χωρίς ίχνος άθλησης
- Όσοι έχουν ανοικτόχρωμο δέρμα και ανοικτό χρώμα ματιών
- Όσοι πάσχουν από διάφορα νοσήματα
Οστεοπόρωση : Διάγνωση
Για να διαγνωστεί κάποιος με οστεοπόρωση χρειάζεται να υποβληθεί σε εξέταση μέτρησης οστικής πυκνότητας. Υπάρχουν αρκετές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση της οστικής πυκνότητας όμως η πιο αξιόπιστη με τα εγκυρότερα αποτελέσματα είναι η μέθοδος DEXA (dual energy x-ray absorptiometry). Η συγκεκριμένη μέθοδος είναι απλή, ανώδυνη, αναίμακτη, έχει μικρή διάρκεια και το ποσοστό ακτινοβολίας που απορροφά ο εξεταζόμενος είναι ελάχιστο. Διενεργείται σε δυο σημεία στον οργανισμό, στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης και στο ισχίο.
Επιπλέον για να καθοριστεί η βαρύτητα της οστεοπόρωσης και η κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση, επιβάλλεται να γίνει αιματολογικός έλεγχος που θα δείξει τη διαχείριση του οστού και του ασβεστίου από τον οργανισμό. Σε αυτές περιλαμβάνονται η γενική εξέταση αίματος, ασβέστιο ορού, παραθορμόνη, κρεατινίνη, βιταμίνη D (25(ΟΗ)D3) και άλλες κατά περίπτωση.
Οστεοπόρωση : Συμπτώματα
Δυστυχώς η οστεοπόρωση δεν έχει συγκεκριμένα προειδοποιητικά συμπτώματα. Η απώλεια της οστικής μάζας γίνεται βαθμιαία και αντιλαμβανόμαστε την ασθένεια αφού την αποκτήσουμε. Συνήθως το πρώτο σύμπτωμα είναι κάποιο κάταγμα όταν πια η νόσος έχει προχωρήσει αρκετά. Για το λόγο αυτό συνιστάται η εξέταση μέτρησης της οστικής πυκνότητας προληπτικά.
Σε προληπτική εξέταση της οστικής τους πυκνότητας θα πρέπει να υποβληθούν κυρίως :
- Γυναίκες άνω των εξήντα ετών και όσες βρίσκονται στην περίοδο της εμμηνόπαυσης και έχουν χαμηλό σωματικό βάρος.
- Άνδρες άνω των εξήντα πέντε ετών.
- Άνδρες και γυναίκες που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή κορτιζόνης.
Οστεοπόρωση : Τύποι
Την οστεοπόρωση τη διακρίνουμε σε πρωτοπαθή και δευτεροπαθή. Η πιο συχνή και διαδεδομένη είναι η πρωτοπαθής. Εμφανίζεται κυρίως σε γυναίκες κατά την περίοδο της εμμηνόπαυσης, λόγω της μείωσης της παραγωγής οιστρογόνων. Ονομάζεται μετεμμηνοπαυσιακή λόγω της περιόδου που εμφανίζεται. Η ονομαζόμενη και οστεοπόρωση των ηλικιωμένων, ανήκει κι αυτή στην κατηγορία της πρωτοπαθούς οστεοπόρωσης και αφορά άνδρες και γυναίκες άνω των εβδομήντα ετών. Η δευτεροπαθής προσβάλλει συνήθως ανθρώπους και των δύο φύλων οι οποίοι υποφέρουν από ορμονικές διαταραχές ή πάσχουν από συγκεκριμένες παθήσεις ή λαμβάνουν για μεγάλο χρονικά διάστημα φαρμακευτική αγωγή κορτιζόνης.
Οστεοπόρωση : Πρόληψη
Είναι εξαιρετικής σημασίας η πρόληψη για την οστεοπόρωση να αρχίσει σε μικρή ηλικία. Ο ανθρώπινος σκελετός αναπτύσσεται έως την ηλικία των εικοσιπέντε χρόνων. Στο διάστημα από την ηλικία των δεκαπέντε έως και των εικοσιπέντε δημιουργείται η μεγαλύτερη οστική πυκνότητα που μπορεί να αποκτήσει ο άνθρωπός. Είναι λοιπόν επιτακτική ανάγκη να διατηρήσει αυτήν την οστική πυκνότητα έως την ηλικία των σαράντα πέντε. Επίσης κομβικής σημασίας είναι και το να μπορέσει να διατηρήσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη οστική πυκνότητα μετά την ηλικία αυτή. Η διατήρηση της οστικής πυκνότητας μπορεί να επιτευχθεί:
- Με τη λήψη της απαραίτητης ποσότητας βιταμίνης D και ασβεστίου μέσω της τροφής.
- Καταναλώνοντας με μέτρο οινοπνευματώδη ει δυνατόν και καθόλου.
- Διακόπτοντας το κάπνισμα
- Εντάσσοντας στο καθημερινό μας πρόγραμμα σωματική άσκηση
Οστεοπόρωση : Θεραπεία
Οι θεραπείες που εφαρμόζονται στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης δεν κατορθώνουν να αναπληρώσουν πλήρως την οστική μάζα που έχουμε απολέσει, δεν διορθώνουν τις βλάβες που τυχόν έχουμε υποστεί από τα επαναλαμβανόμενα κατάγματα, ούτε αποκαθιστούν τη δομή των οστών που έχουν διαταραχτεί. Η καλύτερη και αποτελεσματικότερη θεραπεία για να αντιμετωπίσουμε την οστεοπόρωση είναι η έγκαιρη πρόληψη. Παρά το γεγονός αυτό υπάρχουν θεραπευτικές αγωγές που αν εφαρμοστούν μπορούν να επιφέρουν σημαντικά αποτελέσματα στην επιβράδυνση της νόσου. Με τη χορήγηση συγκεκριμένων φαρμακευτικών σκευασμάτων που αυξάνουν την οστική παραγωγή ή σταματούν την οστική απορρόφηση είναι δυνατό να περιορίσουμε στο ελάχιστο την οστική απώλεια, να αυξήσουμε τη μάζα των οστών αλλά και την ποιότητα τους, και κατ΄ επέκταση να μειώσουμε τον κίνδυνο της εμφάνισης νέων καταγμάτων. Κάποια από τα φάρμακα που χορηγούνται είναι :
- Ασβέστιο
- Βιταμίνη D
- Δενοσουμάμπη
- Τεριπαρατίδη
- Διφωσφονικά
Κάθε περίπτωση ασθενούς με οστεοπόρωση είναι ξεχωριστή, γι’ αυτό και η θεραπεία που θα θεωρηθεί κατάλληλη εξαρτάται από το αποτέλεσμα της εξέτασης που έχει προηγηθεί και το βαθμό απώλειας της οστικής μάζας.