Με τον όρο ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου εννοούμε την κάκωση που έχει υποστεί ο συγκεκριμένος σύνδεσμος εξ αιτίας κάποιου σφοδρού τραυματισμού, με αποτέλεσμα να μην μπορεί πλέον να συνεισφέρει στη σταθερότητα της άρθρωσης του γόνατος.
Τι είναι ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος (ΠΧΣ);
Ο πρόσθιος χιαστός είναι ένας από τους τέσσερις συνδέσμους του γόνατος, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τη σταθερότητα και την εύρυθμη λειτουργία του. Κύρια αποστολή του είναι να εμποδίζει την προς τα εμπρός ολίσθηση της κνήμης σε σχέση με το μηριαίο. Επίσης συμβάλλει και στην στροφική σταθερότητα της άρθρωσης. Σαν αποτέλεσμα η απώλεια της λειτουργίας του αφήνει το γόνατο εκτεθειμένο σε αστάθεια που οδηγεί σε επιπλέον βλάβες.
Ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου: Ποιους αφορά;
Η ρήξη προσθίου χιαστού συνδέσμου (ΠΧΣ) αφορά κυρίως αθλητές αλλά μπορεί να συμβεί και σαν αποτέλεσμα εργατικού ή τροχαίου ατυχήματος, σπανίως δε και στην απλή καθημερινότητα. Η πιο συχνή κίνηση που «σπάει» τον ΠΧΣ είναι η στροφή στο κάτω άκρο (πχ. για αλλαγή κατεύθυνσης κατά τη βάδιση, το τρέξιμο ή κατά την προσγείωση μετά απο άλμα) με το πέλμα να πατάει σταθερά στο έδαφος και να μην ακολουθεί. Οι γυναίκες λόγω ανατομικών και ορμονικών διαφορών είναι πιο ευάλωτες. Τέλος παρατηρείται τα τελευταία χρόνια αύξηση της εμφάνισης της κάκωσης στα παιδιά και τους εφήβους, που συνοδεύει την αυξημένη αθλητική δραστηριότητα που αναπτύσσουν στην εποχή μας.
Ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου: Ποια είναι τα συμπτώματα;
Κατά τη στιγμή του τραυματισμού η κλινική εικόνα είναι συνήθως χαρακτηριστική με οξύ πόνο στην περιοχή, που συνοδεύεται απο αίσθημα ή ακουστό ήχο «κρακ» και ακολουθείται εντός ολίγων λεπτών απο σημαντικό οίδημα στο γόνατο. Συνήθως υπάρχει δυσχέρεια στη φόρτιση του σκέλους και στις κινήσεις του γόνατος.
Μόλις περάσουν τα αρχικά συμπτώματα από τον πρόσφατο τραυματισμό (1-2 εβδομαδες), η κίνηση του γόνατος αποκαθίσταται και γίνεται πρακτικά ανώδυνη. Στη χρόνια αυτή φάση παραμένουν τα συμπτώματα που οφείλονται στην αστάθεια του γόνατος, καθώς λείπει η σημαντική λειτουργία σταθεροποίησης που προσφέρει ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος. Αυτά περιλαμβάνουν περιστασιακά επεισόδια νυγμώδους πόνου και ολίσθησης του γόνατος κατά την καθημερινότητα και ιδίως κατά την άσκηση, που οδηγούν σύντομα σε νέες βλάβες στο γόνατο, κυρίως στους μηνίσκους και τους χόνδρους. Τελικό αποτέλεσμα είναι η καταγεγραμμένη σημαντική αύξηση στην εμφάνιση πρώιμης αρθρίτιδας στο πάσχον γόνατο.
Ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου: Πως γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση για τη ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου γίνεται καταρχήν με την κλινική εξέταση. Ο ορθοπεδικός θα ελέγξει με τα κατάλληλα κλινικά τέστ τη σταθερότητα της άρθρωσης και τις πιθανές συνυπάρχουσες βλάβες. Κατόπιν θα προχωρήσει σε απεικονιστικό έλεγχο για την επιβεβαίωση και την καταγραφή των ευρημάτων του.
Ο απεικονιστικός έλεγχος περιλαμβάνει ακτινογραφία και μαγνητική τομογραφία. Συχνές συνοδές βλάβες που αναδεικνύονται είναι:
- Βλάβη στον αρθρικό χόνδρο.
- Ρήξη μηνίσκου.
- Πολλαπλές ρήξεις συνδέσμων.
Με τη συνεκτίμηση των αποτελεσμάτων και το βαθμό της αστάθειας στην οποία οδηγεί αυτή, ο γιατρός θα επιλέξει την κατάλληλη θεραπεία για τη δική σας περίπτωση.
Ρήξη πρόσθιου χιαστού: Θεραπευτική αντιμετώπιση
Η θεραπευτική αντιμετώπιση για τη ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου μπορεί να είναι συντηρητική ή επεμβατική.
Συντηρητική θεραπεία
Η συντηρητική θεραπεία, στην οξεία φάση, περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή με αναλγητικά και αντιφλεγμονώδη φάρμακα, και παγοθεραπεία για την αντιμετώπιση του πόνου και τον περιορισμό του οιδήματος.
Είναι πιθανό, εάν το οίδημα είναι έντονο και δεν υποχωρεί, ο ορθοπεδικός να επιλέξει τη μέθοδο της παρακέντησης, να εισάγει μια βελόνη στην άρθρωση και να προβεί στην αφαίρεση του υγρού.
Είναι σημαντικό όμως να ξέρετε πως τόσο η φαρμακευτική αγωγή όσο και η παρακέντηση δεν λύνουν οριστικά το πρόβλημα απλά δρουν ανακουφιστικά.
Μετά την οξεία φάση, σημαντική για τη λειτουργία του γόνατος είναι η ενδυνάμωση με φυσικοθεραπεία των μύων της περιοχής (τετρακέφαλος, οπίσθιοι μηριαίοι) ώστε με τη δράση τους να αντισταθμίζουν μερικώς την αστάθεια απο την απώλεια του προσθίου χιαστού.
Χειρουργική επέμβαση
Η επέμβαση είναι η μόνη επιλογή που δίνει οριστική λύση στο πρόβλημα. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι το κύριο πρόβλημα απο τη ρήξη του προσθίου χιαστού συνδέσμου είναι η διαταραχή της ορθής κινηματικής και λειτουργίας του γόνατος και ο κίνδυνος που δημιουργείται για συσσώρευση νέων βλαβών και εμφάνιση πρώιμης αρθρίτιδας.
Επομένως σε αθλούμενους και άτομα δραστήρια είναι απαραίτητη η χειρουργική αποκατάσταση της λειτουργίας του συνδέσμου.
Υπάρχουν διάφορες χειρουργικές τεχνικές για την αποκατάσταση του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου. Όλες βασίζονται στην αντικατάσταση του χιαστού από κάποιον τένοντα. Ο τένοντας προέρχεται από τον ίδιο τον πάσχοντα (οπίσθιοι μηριαίοι, επιγονατιδικός, τετρακέφαλος), συνήθως απο το ίδιο γόνατο.
Ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου: Είδη χειρουργικής επέμβασης
Η επέμβαση ονομάζεται συνδεσμοπλαστική και πρακτικά στις ημέρες μας πραγματοποιείται μόνο αρθροσκοπικά. Ανοικτή επέμβαση μπορεί να χρειαστεί σε σπάνιες σύνθετες κακώσεις του γόνατος.
Κατά την επέμβαση γίνεται λήψη του αυτόλογου τενοντίου μοσχεύματος με τη χρήση μικρής τομής. Κατόπιν με δυο οπές στο γόνατο διενεργείται η αρθροσκόπηση και επιδιόρθωση των συνοδών βλαβών που ανευρίσκονται (πχ. σε μηνίσκους, χόνδρο κλπ.). Στη συνέχεια προετοιμάζονται τα σημεία καθήλωσης του μοσχεύματος στο μηριαίο οστό και την κνήμη και ακολουθεί η τοποθέτηση του. Τελικό αποτέλεσμα είναι η δημιουργία ενός νέου συνδέσμου στη ανατομική θέση κατά το δυνατόν του προϋπάρχοντος, που να αποκαθιστά τη σταθερότητα στην άρθρωση.
Ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου: Πλεονεκτήματα συνδεσμοπλαστικής με αρθροσκόπηση
Η αρθροσκόπηση έχει τα εξής πλεονεκτήματα:
- ο μετεγχειρητικός πόνος είναι ελάχιστος
- η τομή είναι πολύ μικρότερη σε σχέση με αυτή της παραδοσιακής επέμβασης
- η αποκατάσταση γίνεται γρηγορότερα
- η επέμβαση έχει μικρή χρονική διάρκεια
- η παραμονή στο νοσοκομείο είναι μικρότερη. Ο ασθενής παίρνει εξιτήριο την επόμενη μέρα, αφού αφαιρεθούν οι παροχετεύσεις
- δεν υπάρχει ανάγκη μετάγγισης αίματος
Ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου : Μετεγχειρητική πορεία
Μετά το χειρουργείο το γόνατο θα παρουσιάζει οίδημα και θα αισθάνεστε μέτριας έντασης πόνο. Με τη χορήγηση αναλγητικών και αντιφλεγμονωδών αντιμετωπίζονται πλήρως.
Πάνω από την περιοχή θα τοποθετηθεί επίδεσμος. Το τραύμα θα παραμείνει καλυμμένο για δύο εβδομάδες. Τα ράμματα είναι απορροφήσιμα και δεν χρειάζονται αφαίρεση. Τις πρώτες εβδομάδες θα χρειαστεί να φοράτε λειτουργικό νάρθηκα ώστε το γόνατο να προστατεύεται κατά την κίνηση και θα μπορείτε απο την πρώτη εβδομάδα να βαδίζετε με χρήση βακτηριών και στη συνέχεια με ελεύθερη φόρτιση.
Ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου : Αποκατάσταση
Η φυσικοθεραπεία έχει κύριο ρόλο στην αποκατάσταση του γόνατος μετά το χειρουργείο. Συνιστάται η άμεση έναρξη της φυσικοθεραπείας, την πρώτη εβδομάδα μετά την επέμβαση. Ο φυσιοθεραπευτής πάντοτε σε συνεργασία με τον ορθοπεδικό σας θα εφαρμόσει ένα πρόγραμμα προσαρμοσμένο ειδικά στις δικές σας ανάγκες, χρησιμοποιώντας διάφορες τεχνικές (θεραπευτική μάλαξη, ασκήσεις ενδυνάμωσης και νευρομυϊκής συναρμογής, χρήση ειδικού εξοπλισμού κτλ).
Στόχος της φυσικοθεραπείας είναι να διατηρήσει ένα ευκίνητο, ισχυρό και λειτουργικά άριστο γόνατο για το διάστημα που ο οργανισμός χρειάζεται για να ενσωματώσει και να ισχυροποιήσει τον νέο του σύνδεσμο (3-6 μήνες). Τα αποτελέσματα της επέμβασης είναι μόνιμα και η άρθρωση αποκτά πλήρως τη λειτουργικότητα της.
Ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου : Πότε θα μπορέσω να επανέλθω στις καθημερινές μου δραστηριότητες;
Ήπιες καθημερινές δραστηριότητες θα μπορείτε να επιτελέσετε μετά από λίγες ημέρες. Εάν η εργασία σας είναι καθιστική θα μπορέσετε να επιστρέψετε μία εβδομάδα μετά την επέμβαση. Θα πρέπει να απέχετε εντελώς από ήπιες αθλητικές δραστηριότητες όπως το ποδήλατο και η κολύμβηση τουλάχιστον για τρεις μήνες και από έντονες όπως το μπάσκετ, το ποδόσφαιρο κτλ για τουλάχιστον έξι μήνες.
Ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου : Τι να κάνετε πριν την επίσκεψη σε ορθοπεδικό;
Κάποιες φορές δεν είναι εφικτό να δείτε αμέσως ορθοπεδικό για διάφορους λόγους. Καλό θα είναι να ακολουθήσετε τις παρακάτω συμβουλές:
- εφαρμόστε πάγο στο σημείο
- ανυψώστε το πόδι
- δέστε το με ελαστικό επίδεσμο
- αναπαυθείτε