Χονδροπάθεια ή χονδρομαλάκυνση ή αλλιώς επιγονατιδομηριαία αρθρίτιδα ονομάζεται η βλάβη που έχει υποστεί ο αρθρικός χόνδρος της επιγονατίδας. Είναι μία ασθένεια που εμφανίζεται πολύ συχνά και απασχολεί μεγάλο ποσοστό ανθρώπων. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία έως και 80% των ανθρώπων μεταξύ 20 – 30 ετών θα εμφανίσει χονδροπάθεια. Η χονδροπάθεια αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως οδηγεί σταδιακά σε οστεοαρθρίτιδα.
Τι είναι η επιγονατίδα:
Η επιγονατίδα είναι το μεγαλύτερο σησαμοειδές οστό του ανθρώπινου σώματος. Βρίσκεται στην πρόσθια επιφάνεια του γόνατος. Πάνω στην επιγονατίδα προσφύεται ο τετρακέφαλος μηριαίος μυς. Η οπίσθια πλευρά της καλύπτεται από χόνδρο και έχει σχήμα ωοειδές.
Χονδροπάθεια επιγονατίδας : Πώς προκύπτει;
Η χονδροπάθεια επιγονατίδας είναι δυνατό να προκύψει είτε λόγω έντονης καταπόνησης, είτε λόγω τραυματισμού, είτε μετά από εξασθένηση του τετρακέφαλου με αποτέλεσμα η επιγονατίδα να αλλάζει θέση και να μην επικεντρώνεται ικανοποιητικά στη μηριαία τροχιλία, είτε οφείλεται σε γενετική προδιάθεση.
Χονδροπάθεια επιγονατίδας : Ποιους αφορά;
Η χονδροπάθεια επιγονατίδας αφορά περισσότερο τις γυναίκες από ότι τους άνδρες και εμφανίζεται κυρίως σε ανθρώπους ηλικίας 15 έως 40 χρονών. Πιο επιρρεπείς στο να εμφανίσουν τη συγκεκριμένη πάθηση είναι όσοι καταπονούν τα γόνατα σε καθιστή θέση λόγω καθιστικής εργασίας (δουλειά γραφείου, οδηγοί ταξί κτλ), όσοι κουβαλούν βάρη, ανεβοκατεβαίνουν συχνά σκάλες (πχ. οικία με εσωτερικές σκάλες) ή γονατίζουν συχνά, είτε όσοι καταπονούν τα γόνατα λόγω αθλητικής δραστηριότητας (αθλητές πολεμικών τεχνών, άλματος,δρόμου κτλ). Σε μεγάλο ποσοστό η χονδροπάθεια επιγονατίδας προσβάλλει και τα δύο γόνατα (αμφοτερόπλευρη χονδροπάθεια).
Χονδροπάθεια επιγονατίδας : Παράγοντες που επιδεινώνουν το πρόβλημα
- σύνδρομο αυξημένης έξω πλάγιας πίεσης
- επιγονατιδομηριαία δυσπλασία
- αδυναμία των τετρακέφαλων μυών
- πλατυποδία
- κακώσεις
- υψηλή επιγονατίδα
- ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου
Χονδροπάθεια επιγονατίδας : Συμπτώματα
Η χονδροπάθεια επιγονατίδας πολλές φορές εμφανίζει αρχικά ήπια και ασαφή συμπτώματα. Τα κύρια συμπτώματα που αναφέρουν οι ασθενείς είναι:
- οξύς πόνος
- πρόσθιος πόνος στο γόνατο
- αίσθημα καύσου
- κριγμός
- αίσθημα αστάθειας επιγονατίδας
- δυσκαμψία της άρθρωσης
- ύδραρθρο (συγκέντρωση υγρού)
- οίδημα
Τα παραπάνω συμπτώματα προκύπτουν συχνότερα κατά το ανέβασμα ή κατέβασμα σκάλας ή μετά από πολύ ώρα σε καθιστή θέση με λυγισμένα γόνατα.
Χονδροπάθεια επιγονατίδας : Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση για τη χονδροπάθεια επιγονατίδας γίνεται με κλινική εξέταση και απεικονιστικό έλεγχο. Ο ορθοπεδικός θα καταγράψει λεπτομερώς το ιστορικό σας προκειμένου να μάθει πότε άρχισαν οι ενοχλήσεις, πόσο έντονες είναι, τις ασχολίες που τυχόν τις επιβαρύνουν κτλ. Στη συνέχεια θα αξιολογήσει κατά πόσο έχει επηρεαστεί η ικανότητα βάδισης και έπειτα μέσω της ψηλάφησης σε ύπτια θέση, θα διαπιστώσει αν και σε ποιο βαθμό υπάρχει μείωση της κινητικότητας και πόνος στις κινήσεις της επιγονατίδας.
Ο απεικονιστικός έλεγχος γίνεται με απλές ακτινογραφίες, μαγνητική και ενίοτε αξονική τομογραφία ,η οποία δείχνει το ακριβές σημείο και το μέγεθος της βλάβης.
Χονδροπάθεια επιγονατίδας :Στάδια της πάθησης
Η χονδροπάθεια ανάλογα με τα ευρήματα και το μέγεθος της βλάβης κατατάσσεται στα ακόλουθα στάδια (σύστημα ταξινόμησης κατά International Cartilage Repair Society) :
- φυσιολογικός χόνδρος
- πρώτο στάδιο: ο χόνδρος έχει αρχίσει να μαλακώνει και να εμφανίζει επιφανειακές βλάβες.
- δεύτερο στάδιο: ο χόνδρος έχει αρχίσει να λεπταίνει και να εμφανίζει ρωγμές σε βάθος έως 50%.
- τρίτο στάδιο: ο χόνδρος έχει αρχίσει να λεπταίνει και να εμφανίζει ρωγμές σε βάθος περισσότερο από 50%.
- τέταρτο στάδιο: ορισμένα σημεία της επιγονατίδας έχουν απογυμνωθεί από το χόνδρο και υπάρχει αποκάλυψη των υποκείμενων οστών. Πιθανή είναι και η ύπαρξη οστεόφυτων.
Χονδροπάθεια επιγονατίδας :Θεραπεία
Στα αρχικά στάδια της χονδροπάθειας η συντηρητική θεραπεία φέρει πλήρη ίαση και δεν είναι απαραίτητο να αντιμετωπιστεί χειρουργικά.
Χονδροπάθεια επιγονατίδας :Συντηρητική θεραπεία
Η συντηρητική αντιμετώπιση για τη χονδροπάθεια της επιγονατίδας περιλαμβάνει :
- Ανάπαυση (για σύντομο διάστημα ώστε να μην ατροφήσουν οι μύες του μηρού)
- Διακοπή επιβαρυντικών δραστηριοτήτων
- Περίδεση της επιγονατίδας
- Φυσικοθεραπεία και ενδυνάμωση τετρακεφάλου και οπισθίων μηριαίων
- Φαρμακευτική αγωγή
- Εγχύσεις υαλουρονικού οξέος
Η συντηρητική θεραπεία εφαρμόζεται κατά το πρώτο και δεύτερο στάδιο στη χονδροπάθεια επιγονατίδας. Στο τρίτο και το τέταρτο στάδιο η ανακούφιση από τα συμπτώματα γίνεται χειρουργικά και η ίαση δεν είναι 100%.
Χονδροπάθεια επιγονατίδας : Χειρουργική αντιμετώπιση
Υπάρχουν διάφορες επεμβατικές τεχνικές για να αντιμετωπιστεί η προχωρημένη και επίμονη χονδροπάθεια. Η επιλογή εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως η συνολική κατάσταση της υγείας του ασθενούς,η ηλικία του, φαρμακευτική αγωγή που τυχόν λαμβάνει κτλ.
Η επέμβαση γίνεται όχι μόνο για να ανακουφιστεί ο ασθενής από τα συμπτώματα που είναι εντονότερα και δυσχεραίνουν την καθημερινότητά του αλλά και για να μην επιδεινωθεί η οστεοαρθρίτιδα.
Κάθε μία από τις χειρουργικές μεθόδους που επιλέγονται έχει ορισμένους περιορισμούς, όσον αφορά το βάρος, την ηλικία και το μέγεθος της υπάρχουσας βλάβης. Πρόκειται για ελάχιστα επεμβατικές με ελάχιστο μετεγχειρητικό πόνο. Με το ειδικά προσαρμοσμένο πρόγραμμα φυσικοθεραπείας η αποκατάσταση της κινητικότητας του ασθενούς επιτυγχάνεται και το επίπεδο ζωής βελτιώνεται.
Χονδροπάθεια επιγονατίδας : Μέθοδοι χειρουργικής αντιμετώπισης
Οι μέθοδοι για να αντιμετωπιστεί η χονδροπάθεια επιγονατίδας είναι οι εξής:
- λείανση του χόνδρου με αρθροσκόπηση
- μικροκατάγματα-τρυπανισμοί
- αρθροσκοπική χαλάρωση του έξω καθεκτικού συνδέσμου της επιγονατίδας
- επεμβάσεις ευθυγράμμισης της επιγονατίδας (Maquet, Fulkerson κλπ.)
- ανακατασκευή του εσω επιγονατιδομηριαίου συνδέσμου (MPFL) σε περιπτώσεις αστάθειας
- αυτόλογα χόνδρινα μοσχεύματα
- μεταμόσχευση αυτόλογων χονδροκυττάρων
- μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων
Η μέθοδος που θα επιλεγεί από τον ορθοπεδικό χειρουργό είναι αυτή που σύμφωνα με την εκτίμησή του θα επιφέρει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα.
Χονδροπάθεια επιγονατίδας : Φυσικοθεραπεία
Η φυσικοθεραπεία είναι εξαιρετικής σημασίας σε όλα τα στάδια της πάθησης. Είναι επίσης πολύ σημαντική για την μετεγχειρητική πορεία του ασθενούς. Συχνά απαιτείται επιμονή σε αυτήν για πολλούς μήνες ώστε να υπάρξει η επιθυμητή βελτίωση.
Η φυσικοθεραπεία περιλαμβάνει :
- ασκήσεις ενδυνάμωσης του τετρακέφαλου μηριαίου μυός
- ενδυνάμωση των μυών του κορμού
- ασκήσεις κλειστής κινητικής αλυσίδας τετρακέφαλου, περιορισμένου εύρους κίνησης κίνησης
- ισομετρικές συσπάσεις τετρακέφαλου μηριαίου μυός
- ασκήσεις κινητοποίησης της επιγονατίδας
- ειδικές διατάσεις
- εκπαίδευση για την υιοθέτηση του σωστού τρόπου βάδισης
Το πρόγραμμα φυσικοθεραπείας εξατομικεύεται και προσαρμόζεται στις ιδιαίτερες ανάγκες του εκάστοτε ασθενούς. Το πόσο γρήγορα θα επιτευχθεί η αποκατάσταση της κίνησης έγκειται στη διάθεση του ασθενούς να ακολουθήσει πιστά το πρόγραμμα ασκήσεων και τις συμβουλές του θεράποντα ιατρού.