Ο βλαισός δάκτυλος (Hallux Valgus) ή αλλιώς κότσι είναι μία από τις πιο συχνά εμφανιζόμενες παραμορφώσεις του ποδιού. Παρουσιάζεται κυρίως στις γυναίκες μέσης ηλικίας και σε πολύ μικρότερο ποσοστό στους άνδρες. Ο βλαισός δάκτυλος είναι ένα πρόβλημα που ταλαιπωρεί μεγάλο αριθμό ανθρώπων ανά τον κόσμο. Σε προχωρημένο στάδιο παραμόρφωσης είναι αρκετά επώδυνο και συνιστάται η χειρουργική αποκατάστασή του.
Βλαισός δάκτυλος: Τι ακριβώς είναι
Ο βλαισός δάκτυλος προκύπτει όταν αποκλίνει το μεγάλο δάκτυλο προς τα έξω, με συνακόλουθο αποτέλεσμα τη δημιουργία επώδυνης εξόστωσης στην εσωτερική πλευρά της άρθρωσης. Φυσιολογικά καθώς περπατάμε, ένα μεγάλο μέρος του βάρους του σώματος περνάει απο το μεγάλο δάκτυλο. Σαν αποτέλεσμα, όταν αυτό αλλάζει θέση στο βλαισό δάκτυλο, αλλάζει η συνολική κατανομή του βάρους στο πόδι και προκαλείται πόνος. Ο πόνος εντοπίζεται τόσο στο μεγάλο δάκτυλο και την εξόστωση που δημιουργείται, όσο και στα μικρότερα δάκτυλα και το πέλμα λόγω των αυξημένων φορτίων που υποδέχονται. Η εξόστωση δημιουργεί τελικά εξελκώσεις λόγω της τριβής στο εσωτερικό των υποδημάτων. Συνήθης εξέλιξη είναι σταδιακά να προκαλείται στροφή του μεγάλου δακτύλου και έντονη παραμόρφωση και στο δεύτερο δάκτυλο. Στην αρχή παρουσιάζεται μια ελάχιστα ορατή παραμόρφωση με την πάροδο όμως του χρόνου η πάθηση καταλήγει σε σημαντικές παραμορφώσεις.
Βλαισός δάκτυλος : αιτίες εμφάνισης
Οι αιτίες στις οποίες μπορεί να οφείλεται ο βλαισός δάκτυλος είναι πολλές. Στο παρελθόν λανθασμένα είχε επικρατήσει η άποψη πως ο κύριος παράγοντας που ευθύνεται για την εμφάνισή του είναι τα ψηλοτάκουνα παπούτσια. Κύρια αιτία όμως, θεωρείται η κληρονομική προδιάθεση και η κακή κατασκευή – ανατομία του ποδιού εξ αρχής. Σαφώς μεγάλη ευθύνη έχει η επιλογή υποδημάτων. Τα στενά και μη ανατομικά υποδήματα επιδεινώνουν το πρόβλημα λόγω της πίεσης που ασκείται στην περιοχή των δακτύλων. Άλλες αιτίες εμφάνισης είναι η πλατυποδία, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η οστεοαρθρίτιδα, τυχόν υπάρχουσα ανισορροπία στους μύες,σπανιότερα ακόμη και τραυματισμοί ή έντονη αθλητική δραστηριότητα ( μπαλέτο).
Βλαισός δάκτυλος : Εξέταση
Είναι σημαντική η κλινική εξέταση από εξειδικευμένο ιατρό κατά την οποία θα διαπιστωθεί το μέγεθος της παραμόρφωσης και η θέση των υπόλοιπων δακτύλων, και θα αξιολογηθεί η κίνηση των αρθρώσεων των δακτύλων αλλά και ολόκληρου του ποδιού.
Απαραίτητη είναι η εκτίμηση απο τον ιατρό σωστών ακτινογραφιών του ποδιού, όπου με κατάλληλες μετρήσεις μπορεί να κρίνει τη σοβαρότητα της πάθησης και να την ανάγκη για πιθανή χειρουργική αντιμετώπιση.
Βλαισός δάκτυλος : Συντηρητική αντιμετώπιση
Ο βλαισός δάκτυλος στα αρχικά στάδια αντιμετωπίζεται με συντηρητική θεραπεία. Το πρώτο πράγμα που συμβουλεύουμε τον πάσχοντα είναι να επιλέγει πάντα άνετα, ανατομικά υποδήματα. Ομοίως βοηθάει και η χρήση πελμάτων που διορθώνουν τον τρόπο που πατάει το πόδι, όπως εξατομικευμένα πέλματα για τη διόρθωση της πλατυποδίας. Η συντηρητική αντιμετώπιση περιλαμβάνει τη χρήση ειδικών μεσοδακτυλίων επιθεμάτων σιλικόνης (στο αρχικό στάδιο) ή νάρθηκα για το μεγάλο δάκτυλο. Να αναφέρουμε πως ο βλαισός δάκτυλος δεν διορθώνεται με τη χρήση του νάρθηκα απλά συστήνεται ως λύση για την καθυστέρηση της επιδείνωσης της παραμόρφωσης.
Ο νάρθηκας μπορεί να φορεθεί καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας ακόμη και μέσα από το υπόδημα ή μόνο τη νύκτα κατά τη διάρκεια του ύπνου. Συνιστάται επίσης η φυσικοθεραπεία, η οποία απαλύνει την αίσθηση του πόνου αλλά δεν προσφέρει κάποια λύση στην παραμόρφωση. Τέλος στη συντηρητική θεραπεία χορηγείται φαρμακευτική αγωγή. Κυρίως αναλγητικά, αντιφλεγμονώδη ή ενέσεις κορτιζόνης. Δυστυχώς όμως τα φάρμακα προσφέρουν προσωρινή ανακούφιση και δεν διορθώνουν οριστικά το πρόβλημα. Ο βλαισός δάκτυλος αντιμετωπίζεται οριστικά, μόνο με χειρουργική επέμβαση.
Βλαισός δάκτυλος : Πότε κρίνεται απαραίτητη η χειρουργική αντιμετώπιση
Ο βλαισός δάκτυλος επιβάλλεται να αντιμετωπιστεί χειρουργικά όταν η παραμόρφωση παρεμποδίζει την εύρυθμη λειτουργία του ποδιού και η αίσθηση του πόνου είναι τόσο έντονη που δεν υποχωρεί με φαρμακευτική αγωγή. Η επέμβαση γίνεται αποκλειστικά για ιατρικούς λόγους και δε συνίσταται για καθαρά αισθητικούς. Το κάθε περιστατικό αντιμετωπίζεται ξεχωριστά. Η χειρουργική επέμβαση είναι απολύτως εξατομικευμένη με βάση τις ιδιαίτερες ανάγκες του εκάστοτε ασθενούς, ενώ η μέθοδος που θα ακολουθηθεί εξαρτάται από το μέγεθος και το βαθμό της παραμόρφωσης, το κατά πόσο συμμετέχουν τα υπόλοιπα δάκτυλα, αν σημειώνεται ή όχι η παρουσία τύλων (κάλων) κ.α.
Βλαισός δάκτυλος : Χειρουργική αντιμετώπιση
Υπάρχει η λανθασμένη αντίληψη ότι ο βλαισός δάκτυλος υποτροπιάζει πολύ συχνά μετα από τη χειρουργική αντιμετώπιση, η οποία πηγάζει απο τη λανθασμένη αντιμετώπιση του. Βαφτίζεται δυστυχώς σύχνα ως χειρουργική αντιμετώπιση η αφαίρεση μόνης της εξόστωσης (εξωστεκτομή), στο βωμό της «ελάχιστα παρεμβατικής θεραπείας» και της «γρήγορης αποκατάστασης», ενώ στην πραγματικότητα αυτή αποτελεί ένα μόνο μικρό μέρος της χειρουργικής παρέμβασης.
Ο επιστημονικά ορθός τρόπος διόρθωσης του βλαισού δακτύλου σε κάθε περίπτωση που θα αποφασιστεί χειρουργική θεραπεία, περιλαμβάνει μια σειρά απο παρεμβάσεις που έχουν ως στόχο να διορθώσουν την ανατομία του προσθίου ποδιού αλλά και τις δυνάμεις από τους τένοντες και τους μύς, που δέχεται το μεγάλο δακτυλο και τείνουν να το παραμορφώνουν.
Συνήθη βήματα σε ένα τέτοιο χειρουργείο ειναι:
- η εξωστεκτομή (αφαίρεση της εξόστωσης)
- η τροποποιημένη McBride επέμβαση στα μαλακά μορια γύρω απο το μεγάλο δάκτυλο
- απολύτως απαραίτητο βήμα είναι κάποιου είδους οστεοτομία (πχ Chevron, Scarf) στο πρωτο μετατάρσιο οστό. Ο χειρούργος διενεργεί τομή στο οστό ώστε να το τοποθετήσει σε άλλη θέση για να διορθωθεί η παραμόρφωση που έχει υποστεί το δάκτυλο και να εκμηδενιστεί η πιθανότητα υποτροπής στο μέλλον
- εκτίμηση αν χρειάζεται παρέμβαση στα υπόλοιπα δάκτυλα, μετά τη διόρθωση του μεγάλου δακτύλου
- τέλος η επέμβαση συνήθως ολοκληρώνεται με μια θυλακοπλαστική
- Πρέπει να καταστεί σαφές ότι χωρίς την πραγματική διόρθωση της θέσης του μεγάλου δακτύλου με μια οστεοτομία, η επέμβαση είναι καταδικασμένη να αποτύχει στο μέλλον.
Βλαισός δάκτυλος : διάρκεια επέμβασης
Η διάρκεια της επέμβασης κυμαίνεται σε μια με δύο ώρες περίπου, αναλόγως την περίπτωση και τη μέθοδο που έχει επιλεγεί. Η αναισθησία που γίνεται μπορεί να είναι γενική ή ραχιαία. Ο ασθενής παραμένει στο νοσοκομείο μόνο για μια ημέρα, για να γίνει ο απαραίτητος έλεγχος του τραύματος και φεύγει την επόμενη. Δεν είναι απαραίτητο να έχει γίνει η εισαγωγή του από την προηγούμενη.
Βλαισός δάκτυλος : Χρόνος αποκατάστασης
Ο μετεγχειρητικός πόνος είναι ανεπαίσθητος και αντιμετωπίζεται με τη χορήγηση αναλγητικών. Ο χρόνος πλήρους αποκατάστασης υπαγορεύεται απο την ανάγκη για την πόρωση της οστεοτομίας και είναι περίπου 4 με 6 εβδομάδες. Παρ´ όλα αυτά ο ασθενής είναι σε θέση να βαδίζει άμεσα μετά την επέμβαση με τη χρήση κατάλληλου ορθοπεδικού υποδήματος πρόσθιας αποφόρτισης. Τα ράμματα αφαιρούνται έπειτα από δύο εβδομάδες. Εάν έχουν χρησιμοποιηθεί βελόνες (μεταλλικές) κατά τη διαδικασία της οστεοσύνθεσης αφαιρούνται ανώδυνα από τον θεράποντα ιατρό μετά την έλευση ενός μηνός. Στην περίπτωση που έχουν χρησιμοποιηθεί βίδες (απολύτως συμβατές με τον ανθρώπινο οργανισμό) παραμένουν εφ’ όρου ζωής.
Συμπερασματικά
Ο βλαισός δάκτυλος εμφανίζεται πιο συχνά στον γυναικείο πληθυσμό και αποτελεί δυστυχώς ένα πρόβλημα που δεν διορθώνεται με συντηρητική θεραπεία. Η παραμόρφωση αρχικά είναι ανεπαίσθητη, βαθμιαία όμως γίνεται έντονη και δημιουργεί σφοδρό πόνο αλλά και δυσκολίες στις καθημερινές συνήθειες του πάσχοντος. Η οριστική λύση δίνεται μέσω χειρουργικής επέμβασης. Κομβικής σημασίας είναι η έγκαιρη αντιμετώπιση καθώς και η επιλογή έμπειρου εξειδικευμένου ιατρού. Η μεθόδος επέμβασης που θα επιλεγεί τελικά, έχει σαν γνώμονα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της παραμόρφωσης του ποδιού του κάθε ασθενούς. Με την ορθή και ολοκληρωμένη επιστημονική προσέγγιση τα ποσοστά επιτυχίας είναι υψηλότατα.