Βλάβη χόνδρου

Η βλάβη χόνδρου είναι μία από τις πιο συχνές βλάβες στην περιοχή του γόνατος  η οποία προκαλεί προβληματική βάδιση και σταδιακά οδηγεί σε αρθρίτιδα.

Πώς προκύπτει η βλάβη χόνδρου;

Η βλάβη χόνδρου προκύπτει είτε από κάποιο τραυματισμό είτε  σαν αποτέλεσμα  φυσιολογικής φθοράς του οργανισμού.

Βλάβη χόνδρου: Ανατομία γόνατος

Η μεγαλύτερη άρθρωση του ανθρώπινου σώματος είναι η άρθρωση του γόνατος. Τα οστά που την αποτελούν είναι το μηριαίο οστό, το οστό της κνήμης και η επιγονατίδα. Ο αρθρικός χόνδρος καλύπτει την επιφάνεια του μέρους αυτών των οστών που σχηματίζουν την άρθρωση. Η κύρια λειτουργία του αρθρικού χόνδρου είναι η προστασία των οστών από την μεταξύ τους τριβή και η ομαλή, ατραυματική κίνηση των επιφανειών της άρθρωσης.

Βλάβη χόνδρου: Συμπτώματα

Όταν ο χόνδρος έχει υποστεί βλάβη τα συμπτώματα είναι τα εξής:

• οξύς πόνος
• εμπλοκή (κλείδωμα) της άρθρωσης
• κριγμός
• παρουσία υγρού μέσα στην άρθρωση (ύδραρθρο)
• οίδημα
• μείωση του εύρους της κίνησης

Βλάβη χόνδρου :  Τι είναι;

Πρόκειται για βλάβη που αφορά το χόνδρο που επικαλύπτει τις αρθρικές επιφάνειες. Όταν ο αρθρικός χόνδρος είναι υγιής και λείος, οι αρθρικές επιφάνειες γλιστρούν ομαλά και ατραυματικά μεταξύ τους. Όταν όμως ο χόνδρος τραυματιστεί σε κάποιο σημείο του και γίνει ανώμαλος (εμφανίσει ρωγμές και «λακούβες»), η κίνηση στην άρθρωση καθίσταται προβληματική, με την ανώμαλη επιφάνεια να τραυματίζει την απέναντι της στη μεταξύ τους επαφή κατά την κίνηση. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να δημιουργείται πόνος και κριγμός κατά τη βάδιση και να εξαπλώνεται ταχέως η φθορά προς την υπόλοιπη άρθρωση.

Καθώς εξελίσσεται η πάθηση, συχνά αποκολλώνται μικρά κομμάτια του χόνδρου τα οποία  μετακινούνται μέσα στο γόνατο συμβάλλοντας στα παραπάνω συμπτώματα. Η βλάβη του χόνδρου μπορεί να συνυπάρχει με άλλες βλάβες στο γόνατο, όπως η ρήξη μηνίσκου ή προσθίου χιαστού συνδέσμου.

Βλάβη χόνδρου: Τύποι

Η βλάβη χόνδρου κατατάσσεται ανάλογα με τη σοβαρότητά της σε:

• 1ου βαθμού: Ο χόνδρος μαλακώνει και παρουσιάζει οίδημα.
• 2ου βαθμού: Ο χόνδρος αρχίζει να λεπταίνει και παρατηρούνται ρωγμές στην επιφάνειά του.
• 3ου βαθμού: Ο χόνδρος εμφανίζει βαθιές ρωγμές χωρίς να έχει αποκαλυφθεί υποχόνδριο οστό.
• 4ου βαθμού: Ο χόνδρος έχει εκφυλιστεί πλήρως και η επιφάνεια των οστών έχει μείνει ακάλυπτη.

Βλάβη χόνδρου : Πως γίνεται η διάγνωση;

Για να διαγνωστεί κάποιος με βλάβη χόνδρου  αρκεί  η κλινική εξέταση κατά την οποία ο γιατρός θα καταγράψει το ιστορικό , θα διαπιστωθεί η ύπαρξη οιδήματος, το εύρος κίνησης της άρθρωσης, η παρουσία ύδραρθρου κτλ. Έπειτα θα υποβληθεί σε μαγνητική τομογραφία. Η συγκεκριμένη εξέταση είναι αρκετά λεπτομερής και  δείχνει το  βαθμό της βλάβης που έχει υποστεί ο χόνδρος. Η πιο αποτελεσματική ανεύρεση και καταγραφή των χόνδρινων βλαβών όμως γίνεται με την άμεση επισκόπηση κατά την αρθροσκόπηση του γόνατος.

Βλάβη χόνδρου: Θεραπεία

Η θεραπεία που θα επιλεγεί για τη βλάβη χόνδρου μπορεί να είναι συντηρητική ή επεμβατική. Το είδος της θεραπείας που θα επιλέξει ο ορθοπεδικός εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως η ηλικία του πάσχοντος, ο βαθμός  και το μέγεθος της βλάβης, την φυσική κατάσταση του πάσχοντος, τις καθημερινές του υποχρεώσεις κτλ.

Συντηρητική θεραπεία

Στην περίπτωση που η βλάβη χόνδρου βρίσκεται σε αρχικό στάδιο ο ορθοπεδικός θα σας προτείνει :

• Να χάσετε βάρος εάν είστε υπέρβαροι διότι καταπονείται η άρθρωση.
• Να αλλάξετε κάποιες από τις καθημερινές σας ασχολίες, στην περίπτωση που είναι επιβαρυντικές.
• Να φοράτε πάντα παπούτσια με μαλακό πέλμα, ώστε να απορροφώνται οι κραδασμοί.
• Θα σας συστήσει να αρχίσετε φυσικοθεραπεία, με ασκήσεις ενδυνάμωσης της περιοχής.
• Θα σας χορηγήσει φαρμακευτική αγωγή με αναλγητικά, αντιφλεγμονώδη και σκευάσματα γλυκοζαμίνης και χονδροϊτίνης. (Οι δύο  αυτές ουσίες είναι συστατικά που υπάρχουν στον οργανισμό μας και δεν προκαλούν καμία παρενέργεια).
• Θα σας υποβάλλει σε θεραπεία με ενδαρθρικές εγχύσεις υαλουρονικού οξέος ώστε να επιτευχθεί η “λίπανση” της άρθρωσης, είτε εγχύσεις PRP’s και βλαστοκυττάρων αναλόγως των ενδείξεων.

Επεμβατική θεραπεία

Στην περίπτωση που η χόνδρινη βλάβη έχει ξεπεράσει το αρχικό στάδιο, η συντηρητική αντιμετώπιση παρέχει λιγότερο ικανοποιητικά αποτελέσματα και η επεμβατική θεραπεία μπορεί να δώσει πιο αποτελεσματική λύση, αφού ο αρθρικός χόνδρος δεν μπορεί να αυτοεπουλωθεί. Μπορεί να είναι ανοιχτή ή λιγότερο επεμβατική όταν γίνεται με αρθροσκόπηση. Το είδος επέμβασης που θα επιλεγεί εξαρτάται από ποικίλους παράγοντες. Ένας απο τους σημαντικότερους είναι ο ίδιος ο ασθενής και κατά πόσο θα είναι πρόθυμος να ακολουθήσει πιστά τις οδηγίες που θα του δοθούν μετεγχειρητικά.

Κάποιες από τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται είναι :

• αρθροσκοπικός καθαρισμός και ομαλοποίηση (debridement) της χόνδρινης βλάβης
• μικροκατάγματα (αρθροσκοπικά)
• μεταμόσχευση οστεοχόνδρινων αυτόλογων μοσχευμάτων
• μεταμόσχευση οστεοχόνδρινων αλλομοσχεύματων
• μεταμόσχευση αυτόλογων χονδροκύτταρων (αρθροσκοπικά)
• Επεμβάσεις για την αποφόρτιση της επιγονατίδας

Αρθροσκοπικός καθαρισμός (debridement)

Κατά τον αρθροσκοπικό καθαρισμό ο χειρουργός εντοπίζει τη χόνδρινη βλάβη και καθαρίζει τα όρια της, αφαιρώντας τον αποκολλημένο χόνδρο ώστε να παραμένει γύρω απο τη βλάβη υγιής ισχυρός χόνδρος. Ομαλοποιεί επίσης την επιφάνεια του ώστε να πετύχει την καλύτερη δυνατή κίνηση στην άρθρωση. Η μέθοδος παρέχει βραχυπρόθεσμη ανακούφιση στο 50-70% των ασθενών.

Μικροκατάγματα

Η μέθοδος των μικροκαταγμάτων εφαρμόζεται συνήθως σε βλάβες <4² εκ. και φέρει  αρκετά καλά αποτελέσματα. Συχνά ακολουθεί τον αρθροσκοπικό καθαρισμό. Ο χειρουργός με συγκεκριμένα εργαλεία πραγματοποιεί οπές πολύ μικρού μεγέθους ώστε να προκληθεί αιμορραγία στην περιοχή που έχει υποστεί βλάβη. Με αυτό τον τρόπο επιτρέπεται η είσοδος στη βλάβη μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων και αυξητικών παραγόντων με στόχο να δημιουργηθεί μια επίστρωση ινόχονδρου, που ομοιάζει με τον χόνδρο που έχει καταστραφεί. Η μέθοδος αυτή απαιτεί περιορισμό στη φόρτιση του σκέλους για 6-8 εβδομάδες ώστε να ωριμάσει και να ισχυροποιηθεί ο καινούργιος αυτός ινοχόνδρινος ιστός.

Ο νεοσχηματισμένος χόνδρος ομοιάζει με τον χόνδρο της υπόλοιπης άρθρωσης αλλα έχει χαμηλότερη μηχανική αντοχή και παρέχει μια επαρκή κάλυψη της βλάβης για τουλάχιστον 5 χρόνια.

Οστεοχόνδρινα αυτόλογα μοσχεύματα

Στη συγκεκριμένη μέθοδο λαμβάνεται μέρος  οστού με χόνδρο στην επιφάνειά του από άλλες περιοχές του γόνατος και στη συνέχεια επανατοποθετείται στην περιοχή που έχει υποστεί βλάβη. Χρησιμοποιείται επομένως χόνδρος υγιής του ίδιου γόνατος, από σημεία που δεν συμμετέχουν στην κίνηση και επανατοποθετείται στην περιοχή της χόνδρινης βλάβης μετά απο κατάλληλη προετοιμασία αυτής. Η μέθοδος χρησιμοποιείται κυρίως σε νεαρότερες ηλικίες και απαιτεί αποφυγή φόρτισης του σκέλους για 2-3 μήνες ώστε να ενσωματωθεί ο μεταμοσχευθής χόνδρος στη νέα του θέση, ενώ η επιλογή της εξαρτάται απο τα χαρακτηριστικά και την εντόπιση της χόνδρινης βλάβης.

Οστεοχόνδρινα αλλομοσχεύματα

Σε αυτή τη μέθοδο μεταμοσχεύεται χόνδρος που είτε είναι συνθετικός (απολύτως συμβατός με τον ανθρώπινο οργανισμό) είτε είναι πτωματικός χόνδρος από δότη. Η μέθοδος αυτή δεν έχει σημαντική εφαρμογή στη χώρα μας λόγω του αυξημένου κόστους και της δυσκολίας ανεύρεσης δότη μοσχεύματος.

Αυτόλογα χονδροκύτταρα

Η μέθοδος αυτή πραγματοποιείται σε δυο στάδια. Προηγείται μια αρθροσκόπηση κατά την οποία γίνεται λήψη χόνδρινου ιστού από περιοχή του γόνατος που δεν συμμετέχει στην κίνηση της άρθρωσης, και ο χόνδρος αυτός αποστέλεται στο εργαστήριο για επεξεργασία και λήψη των χονδροκυττάρων. Στη συνέχεια ακολουθεί δεύτερη αρθροσκόπηση κατά την οποία καθαριζεται η περιοχή της βλάβης και προετοιμάζεται για την τοποθέτηση των χονδροκυττάρων στη βάση της. Κατόπιν η περιοχή καλύπτεται με ειδική επίστρωση και προστατεύεται μέχρι να ωριμάσει ο νέος χόνδρος που δημιουργείται.

Η μέθοδος παρουσιάζει πολύ καλά αποτελέσματα, ιδιως όταν εφαρμόζεται σε μονήρεις βλάβες χόνδρου σε ένα υγιές κατά τα άλλα γόνατο.

Επεμβάσεις για αποφόρτιση της επιγονατίδας

Όταν η βλάβη αφορά το χόνδρο της αρθρικής επιφάνειας της επιγονατίδας και προκαλεί μόνιμο σημαντικό πόνο, μπορεί να αντιμετωπιστεί με επέμβαση μεταφοράς της κατάφυσης του επιγονατιδικού τένοντα στην κνήμη (Fulkerson alignment procedure). Σε αυτή την επέμβαση πραγματοποιείται οστεοτομία στην περιοχή της κνήμης και μεταφορά του οστικού τεμαχίου με τον τένοντα προσθίως και έσω κατά 1 εκ. συνήθως, ώστε να επιβαρύνεται λιγότερο η επιγονατίδα κατά την κίνηση του γόνατος και να αποφεύγεται ο πόνος.

Βλάβη χόνδρου: Αποκατάσταση

Η περίοδος που θα χρειαστεί μέχρι την πλήρη αποκατάσταση εξαρτάται από το είδος της τεχνικής που θα εφαρμοστεί και τη γενικότερη φυσική κατάσταση του πάσχοντος. Ο πάσχων πρέπει να ακολουθεί πιστά τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού, να προσαρμόσει τις καθημερινές του ασχολίες, να διατηρήσει σε φυσιολογικά επίπεδα το βάρος του και να αρχίσει άμεσα φυσικοθεραπεία.

Το πρόγραμμα φυσικοθεραπείας περιλαμβάνει ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης και κινησιοθεραπείας με χρήση ειδικού εξοπλισμού και είναι υψίστης σημασίας ώστε να αποκατασταθεί η βάδιση το ταχύτερο δυνατό.